สมุนไพรและเครื่องเทศจากสุดขอบโลก

สมุนไพรและเครื่องเทศจากสุดขอบโลก

                เครื่องเทศเป็นเหตุให้เกิดประวัติศาสตร์หลากหลายมิติของมนุษย์ครับ เราไปรู้จักที่มาและที่ไปของเครื่องเทศ ซึ่งจะช่วยให้เข้าใจชีวิตของบรรพบุรุษผ่านนานาพืชพรรณที่ทรงอิทธิพลยิ่งในประวัติศาสตร์ให้มากยิ่งขึ้น

                หญ้าฝรั่น เครื่องเทศราคาแพงที่สุดในโลก ด้วยราคาแพงระยับของมันและประวัติศาสตร์อันยาวนานกว่าสามพันปี หญ้าฝรั่นก็คือเกสรเล็กๆสามเส้นของดอกไม้ขนาดเล็ก ต้องใช้ดงดอกหญ้าฝรั่นถึงราว 1 สนามฟุตบอลกว่าจะเก็บเกสรได้สัก 0.5 กก. ดังนั้นราคาของมันจึงแพงมหาศาล ในสมัยโบราณสีสวยของหญ้าฝรั่นถูกนำมาใช้ผสมน้ำอาบ ย้อมผ้า ว่ากันว่าพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชทรงโปรดมาก ขนาดให้ผสมลงในเครื่องเสวยของพระองค์จนเป็นสีเหลืองสวยงามและผสมน้ำสรงให้ทรงแช่รักษาบาดแผลจากการสู้รบ

ในยุคกาฬโรคระบาดยุโรป หญ้าฝรั่นถูกปั่นราคาสูงขึ้นด้วยเชื่อว่าใช้รักษาโรคได้ มีการแย่งแหล่งการค้ากันถึงขั้นเป็นสงครามย่อยๆ (Suffron war) จนกระทั่งต้องออกกฎหมายเฝ้าระวังการขายหัวของต้นหญ้าฝรั่นปลอมในเมืองนิวเรมเบิร์ก

วานิลลา ในปัจจุบันแหล่งผลิตรายใหญ่ของวานิลลาคือ “มาดากัสการ์” วานิลลากว่าครึ่งของโลกมาจากเกาะแห่งนี้ วานิลลาที่ดูหาง่ายกินสะดวกนี้มีราคาแพงเป็นอันดับ 2 รองจากหญ้าฝรั่นที่ว่าแพงสุดๆในโลกเลยทีเดียว เพราะขั้นตอนการปลูกที่ต้องลงทุนและลงแรงมาก ดังนั้นวานิลลาที่เราเห็นเหมือนหาง่ายตามท้องตลาดทั่วๆไป จึงอาจไม่ใช่วานิลลาแท้เสมอไป แต่เป็น “วานิลลาสังเคราะห์” ให้มีกลิ่นรสคล้ายวานิลลาในผลิตภัณฑ์ต่างๆเท่านั้น

จันทน์เทศ หรือที่ฝรั่งเรียก “นัทเม็ก” มีทั้งเม็ดและดอก ถือเป็นเครื่องเทศหายากอีกชนิดหนึ่งในโลกสมัยโบราณ สมัยก่อนชาวยุโรปตื่นเต้นกับสมุนไพรชนิดนี้มาก ด้วยมีกลิ่นและรสที่เป็นเอกลักษณ์ มีกลิ่นอายของดินแดนเขตร้อนที่อยู่ไกลแสนไกล จึงพยายามเสาะหาที่มาของมัน แต่ปรากฏว่าเรื่องนี้ถูกปิดเป็นความลับระดับ “สุดยอด” เริ่มจากพ่อค้าชาวอาหรับที่ล่วงรู้แหล่งกำเนิดของมันว่าอยู่ในหมู่เกาะโมลุกกะแถบอินโดนีเซียในปัจจุบัน แต่ในสมัยนั้นถือว่าไกลแสนไกลสุดขอบโลก เพราะยากที่จะมีชาวตะวันตกเดินทางมายังเกาะชวา แล้วความลับก็ไม่เป็นความลับเมื่อชาวโปรตุเกสไปจับชาวพื้นเมืองมาบีบบังคับให้บอกแหล่งที่มาของจันทร์เทศ จนที่สุดแล้วนำไปสู่ “สงครามเครื่องเทศ” ที่โด่งดังในศตวรรษที่ 17 ซึ่งเมื่อเสียเลือดเนื้อไปอย่างมหาศาลแล้ว จันทร์เทศก็ถูกส่งออกไปยังยุโรปโดยชาวดัตช์ที่ต้องการผูกขาดการค้าไว้แต่ผู้เดียวโดยจะส่งเฉพาะผลที่ไม่อาจปลูกขึ้นได้ไป แล้วต่อมาอังกฤษก็ได้นำพันธุ์จันทร์เทศไปเผยแพร่ยังเกาะอื่นๆอย่างเกรนาดาและซานซิบาร์ ก็เป็นอันสิ้นสุดยุคแห่งการผูกขาดผลจันทร์เทศ

บัวหิมะ สมุนไพรสูงค่าทั้งในตำราแพทย์และตำนานจอมยุทธ์ โดยความพิเศษของบัวหิมะนั้นเริ่มตั้งแต่ถิ่นที่อยู่ที่งอกขึ้นแสนไกลในดินแดนหลังคาโลกอย่างทิเบตเรื่อยขึ้นไปจนถึงแถบขั้วโลก ในเมืองจีนนั้นมีที่ขึ้นชื่ออยู่แถบเทือกเขาที่มีหิมะปกคลุมทั้งปีอย่างเทียนซาน คุนหลุน และอัลไต ซึ่งในหนังกำลังภายในก็จะต้องให้จอมยุทธ์ดั้นด้นไปหา แต่ว่ายุคนี้ใครอยากเห็นหน้าเห็นตาของมันแค่เปิดกูเกิลดูก็ได้ เห็นแล้วจะนึกขอบใจผู้ที่ตั้งชื่อว่าช่างตั้งเหมาะที่สุดดุจดอกบัวตมที่แย้มบานกลางทะเลหิมะด้วยอยู่บนยอดเขาสูงชันกว่า 3,000 เมตรเป็นอย่างต่ำ ในคัมภีร์โบราณสมัยราชวงศ์ชิงระบุไว้ว่า บัวหิมะที่สูงค่าที่สุดคือดอกที่เกิดบนยอดสูงสุดเทือกเขานั้น ส่วนดอกที่ผุดออกมาในที่ต่ำกว่าก็จะมีค่าถัดลงมา บัวหิมะใช้ทำยาได้หลายชนิด จอมยุทธ์ท่านจึงต้องเสี่ยงชีวิตขึ้นไปหามานั่นละครับ

ถั่งเช่า เป็นสมุนไพรที่มีหน้าตาคล้ายหนอนขนาดจิ๋วตากแห้ง ซึ่งเกิดจากเห็ดราที่งอกอยู่ในตัวหนอน มันจึงถูกนิยามไว้อย่างเห็นภาพว่า “หนาวเป็นหนอน ร้อนเป็นหญ้า” เพราะว่ามันคือซากหนอนที่ถูกเชื้อราเข้าไป “ครอบ” เสียแล้ว พูดง่ายๆว่ามันคือ “มัมมี่หนอน” ซึ่งที่มาของมันก็แสนพิสดารอยู่แล้ว ตำนานของถั่งเช่ายังอัศจรรย์กว่า โดยเชื่อกันว่าปฐมกษัตริย์ของจีนคือ “ฉินซีฮ่องเต้” ทรงใช้ถั่งเช่าเป็นหนึ่งในโอสถอมตะของพระองค์

หากท่านใดคิดจะหามากินสักตัวเอาแบบไม่กลัวของปลอมก็จะต้องดั้นด้นขึ้นไปถึงแดนทิเบตหลังคาโลก ด้วยยอมรับกันในหมู่ผู้รู้ว่าเป็นถิ่นที่อยู่ของ “ถั่งเช่าแท้”ที่แม้ตัวของมันจะเล็กจิ๋วแต่ราคาของมันไม่น้อยเลย มีตั้งแต่หลักแสนถึงเป็นล้านบาทต่อ 1 กิโลกรัมในแบบที่เป็นตัวงามๆ ซึ่งก็มีคนที่พร้อมจะควักจ่ายเพื่อให้ได้มาซึ่งมันมาไว้ในครอบครอง

พริกไทย มีกำเนิดมานานแถบเอเชียใต้ ซึ่งถูกนำมาขึ้นโต๊ะอาหารของชาวชมพูทวีปมาตั้งแต่ 2,000 ปีก่อนคริสตกาล ในสมัยโบราณนั้นพริกไทยถูกใช้กันอย่างแพร่หลายแถบตะวันออกไปจนถึงตะวันออกไกลอย่างอียิปต์โบราณ ซึ่งมีการนำมาใช้ประโยชน์ที่คาดไม่ถึงอย่างกระบวนการทำมัมมี่ โดยมีหลักฐานสำคัญคือเมล็ดพริกไทยในพระนาสิกของพระศพอาบยาฟาโรห์รามเซลมหาราช ซึ่งท่านหาชมได้ในภาพถ่ายเอกซเรย์มัมมี่พระศพ แต่ในไอยคุปต์เมื่อกว่า 3,000 ปีก่อนนั้น พริกไทยถือเป็นของหายากด้วยต้องขนมาทางเรือจากอินเดีย ราคาของมันจึงแพงเป็นดั่ง “ทองคำสีดำ” ในสมัยนั้นจนผู้คนบางแห่งใช้พริกไทยแทนเงินตราแลกเปลี่ยนได้ ข้อพิสูจน์นี้อยู่ในภาษาดัตช์ที่เรียกพริกไทยว่า “เปเปอเดอร์(peperduur)” ซึ่งแปลว่าพริกไทยที่สูงค่า

เห็ดทรัฟเฟิล เป็นสุดยอดแห่งเห็ดที่ขึ้นโต๊ะเสวยราชาและราชินีแห่งยุโรป แม้หน้าตาของมันจะดูไม่สวยงามเป็นก้อนขรุขระสีดำ แต่ด้วยกลิ่นและโอชารสที่มีอยู่เต็มเปี่ยมในทุกอณูของมันทำให้ทรัฟเฟิลขึ้นแท่นเห็ดไฮโซที่เปรียบได้ดั่ง “คาเวียร์แห่งวงการเห็ด” ซึ่งการเก็บทรัฟเฟิลนั้นต้องใช้สุกรที่ฝึกมาแล้วเป็นอย่างดีให้ตามกลิ่นของทรัฟเฟิลได้ไว ส่วนคนตามไปก็ต้องไวพอที่จะกันหมูไม่ให้ตะลุยหม่ำทรัฟเฟิลก่อน ทรัฟเฟิลอยู่ใต้ดินจึงค่อยๆบรรจงขุดลงไปอย่างนิ่มนวลไม่ให้กระเทือนเห็ด เพราะเห็ดที่เป็นก้อนสมบูรณ์ดีนั้นราคาสูงดั่งทองคำทีเดียว ซึ่งทรัฟเฟิลมีแหล่งที่อยู่ไกลถึงแถบเมโสโปเตเมียเมื่อ 4,000 ปีก่อนโน้น จนต่อมาปราชญ์โรมันอย่างพลูตาร์คกล่าวถึงมันไว้ว่าทรัฟเฟิลเกิดมาจากสายฟ้าและความอุ่นชื้นกำลังดีในผืนดิน ทรัฟเฟิลมาโด่งดังอีกครั้งในยุคเรเนสซองส์ของยุโรป เมื่อฟรังซัวร์ที่ 1 พระเจ้ากรุงฝรั่งเศสทรงโปรดเห็ดชนิดนี้มากถึงกับให้จัดโต๊ะเสวยอยู่เนืองๆ แล้วต่อมาก็กลายเป็นของแพงหูฉี่ (ขึ้นเรื่อยๆ) ในปัจจุบัน โดยมันเคยมีราคาประมูลที่สูงอย่างไม่น่าเชื่อคือกว่า 10 ล้านบาทต่อกิโลกรัม

มหาหิงคุ์ เป็นสมุนไพรกลิ่นแรงติดจมูก สมัยก่อนผู้ใหญ่มักใช้มหาหิงคุ์ทาท้องเด็กเวลาอืดไม่สบาย เด็กไทยรุ่นโน้นก็จะมีพุงที่กรุ่นกลิ่นมหาหิงคุ์แทบทุกคน ท่านที่นึกภาพไม่ออกขอให้นึกถึงก้อยางไม้สีดำขรุขระ นั่นละครับคือหน้าตาของมหาหิงคุ์ยามที่เขาเอามาแบ่งขาย มันเป็นส่วนของยางไม้ (gum resins) จากรากของพืชชนิดหนึ่งซึ่งเอามาป่นแปรรูป ต้นกำเนิดของมันอยู่แถบเอเชียกลางคืออัฟกานิสถานและอิหร่าน บ้างว่าอยู่ไกลถึงแถบเมดิเตอร์เรเนียน ส่วนกลิ่นที่ว่ารุนแรงเหลือเกินนั้นเมื่อเอาปรุงอาหารผ่านความร้อนร่วมกับสมุนไพรอื่นๆแล้วจะให้ความหอมหวานเป็นเสน่ห์ให้อาหารมากครับ ซึ่งกลิ่นนี้มาจาก “กำมะถัน” นั่นเอง มันถูกนำมาปรุงในอาหารจานเด็กของเอเชียมากมาย เช่น ชัทนีย์และดัลที่เป็นแกงถั่วจิ้มกับแผ่นแป้งแสนอร่อย แกงกระหรี่แบบอินเดีย ผักดอง นอกจากนั้นยังใช้หมักเนื้อสัตว์ต่างๆให้นุ่มนวลลิ้นได้ โดยมหาหิงคุ์มีชื่ออยู่ในประวัติศาสตร์เมื่อมันใช้ปรุงอาหารในกองทัพพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชเมื่อทรงยาตราทัพมายังมหาอาณาจักรเปอร์เซีย

คนไทยเราอยู่ใกล้สมุนไพรและเครื่องเทศมาก เพราะสุวรรณภูมิเป็นดั่งศูนย์กลางที่มีเรือจากฝั่งตะวันตกและตะวันออกผ่านเข้ามา คนไทยเราจึงชินกับเครื่องเทศทั้งแบบทั่วไปและหายากดั่งทองดังที่เล่าไป ในขณะที่ฝรั่งยุคเดียวกันมีเครื่องปรุงเพียงไม่กี่อย่างบนโต๊ะอาหารเช่นเกลือ พริกไทย ใบเสจออริกาโน่ ซึ่งส่วนใหญ่ให้กลิ่นรสบางๆไม่กลบรสอาหาร จึงไม่น่าแปลกที่ชาวตะวันตกหลายท่านได้ลิ้มลองเครื่องเทศแล้วจึงตัดสินใจในรสชาติจนต้องออกตามล่าหามาไว้สนองชิวหาสัมผัสทั่วทั้ง 7 คาบสมุทร ด้วยเสน่ห์ที่ไม่อาจหยุดยั้งของเครื่องเทศทั้งมวลนี่เองครับ

ข้อมูลโดย : นพ.กฤษดา ศิรามพุช

สมุนไพรไทย ใครควรกิน หรือไม่ควรกิน ตอนที่ 1

เนื่องจากวันนี้ สมุนไพรไทยหลายชนิดได้รับการวิจัยอย่างกว้างขวางทั้งระดับประเทศและระดับโลกว่ามีประโยชน์ต่อสุขภาพ ทั้งช่วยป้องกันและรักษาโรคบางชนิดให้หายเป็นปกติได้ จึงทำให้เรานิยมกินสมุนไพรกันมากขึ้นเพราะเชื่อในความปลอดภัย

            ถึงอย่างนั้นก็มีสมุนไพรไทยบางชนิดที่แม้ไม่มีงานวิจัยที่ได้มาตรฐานรับรอง แต่เราก็ยังนิยมใช้เพราะได้รับการยืนยันจากผู้ที่เคยใช้หรือผู้เชี่ยวชาญว่า มีประโยชน์ต่อสุขภาพจริงๆ

            สมุนไพรดังกล่าวจะเป็นประโยชน์จริงตามคำบอกเล่าหรือไม่ อีกทั้งมีข้อควรระวังในการใช้อย่างไร ใครควรกิน ไม่ควรกิน ตลอดจนวิธีกินให้ปลอดภัย ชีวจิตมีคำตอบมาบอกเล่าให้ได้รู้กัน

                   ย่านาง...สมุนไพรล้างพิษจริงหรือไม่

            ชั่วโมงนี้คงไม่ต้องอรรถาธิบายกระแสความแรงของย่านางกันให้ยืดยาว เพราะย่านางกลายเป็นสุดยอดสมุนไพรไทยที่ใครๆ ก็ต้องรู้จัก และมีการใช้อย่างกว้างขวาง มีการถ่ายทอดประสบการณ์การใช้ย่านางตามตามแนวธรรมชาติแบบปากต่อปากกันอย่างมากมาย

            สรรพคุณเอกที่เป็นที่กล่าวขาน คือ ใบย่านางมีฤทธิ์เย็น การกินใบย่านางจึงสามารถช่วยปรับสมดุล บำบัดและบรรเทาอาการอันเกิดจากภาวะความร้อนในร่างกายที่มีมากเกินได้ สมุนไพรชนิดนี้จึงเหมาะอย่างยิ่งที่จะใช้ในการป้องกันโรค ฟื้นฟูสุขภาพของคนในยุคสมัยนี้ ที่ร่างกายร้อนเกินไป จากปัญหาการกินผิดและมีความเครียดสูง จากสภาพสังคมและเศรษฐกิจที่เปลี่ยนไป

เช็กงานวิจัยและการใช้จริง

          เริ่มต้นจากการตรวจสอบงานวิจัยของย่านางกันก่อน เภสัชกรหญิงผกากรอง ขวัญข้าว เภสัชกรชำนาญการ รพ.เจ้าพระยาอภัยภูเบศรอธิบายว่า

            “มีงานวิจัยเรื่องย่านาง 4-5 เรื่อง ซึ่งทุกเรื่องเป็นการวิจัยในหลอดทดลอง ทั้งเพื่อหาสารสำคัญที่มีฤทธิ์ลดไข้ ลดการอักเสบ และลดระดับน้ำตาลในเลือด แต่ยังไม่มีการศึกษาในคน จึงไม่สามารถสรุปอะไรได้

            “ส่วนข้อบ่งชี้ว่า ย่านางมีสรรพคุณช่วยล้างพิษนั้น ยังไม่มีการทำงานวิจัยเลย ก็ไม่สามารถยืนยันในเชิงวิทยาศาสตร์ได้เช่นกัน”

            แม้จะไม่มีงานวิจัยรับรองอย่างเป็นทางการ แต่ก็มีผู้นำย่านางไปใช้เพื่อดูแลสุขภาพมาตั้งแต่สมัยโบราณ คุณหมอบุญยืน ผ่องแผ้ว คลินิกหนองบ่งการแพทย์แผนไทย จังหวัดลพบุรี อธิบายว่า

            “ย่านางเป็นไม้เถาขนาดกลาง เถามีความยาวประมาณ 15 เมตร มีรสขม แพทย์แผนไทยใช้รากย่านางเข้าเครื่องยา‘เบญจโลกวิเชียร’ หรือยาห้าราก มีสรรพคุณช่วยกระทุ้งพิษต่างๆ ถอนพิษยาเบื่อ ลดไข้ แก้ปวดหัว ใบมีสรรพคุณช่วยถอนพิษ ต้านอนุมูลอิสระต่างๆ”

            ส่วนประสบการณ์ผู้นำย่านางไปใช้จริงนั้น มีทั้งเกิดผลดีต่อสุขภาพคือ ช่วยลดไข้ แต่ในบางกรณีก็เกิดผลข้างเคียง คุณผกากรองเล่าว่า

            “พบคนไข้คนหนึ่งกินน้ำคั้นใบย่านางติดต่อกันเป็นปี ทำให้มีอาการชาที่มือและเท้า แต่เมื่อให้หยุดกิน อาการชาก็หายเป็นปกติ”

            นอกจากนี้คุณผกากรองยังพบคนไข้อีก 10 คน ที่มีอาการเวียนศีรษะ พอซักประวัติก็พบว่า ดื่มน้ำคั้นใบย่านางเป็นประจำและติดต่อเป็นเวลานาน เธอจึงแนะนำให้คนไข้หยุดดื่ม ซึ่งก็ทำให้อาการดังกล่าวค่อยๆ หายไป

เช็กสัญญาณเตือน ป่วยเพราะย่านาง

            คุณผกากรอง แนะนำว่า หากมีอาการผิดปกติดังต่อไปนี้ ให้หยุดกินย่านางทันที

มีอาการท้องอืดท้องเฟ้อ นอนไม่หลับ ตื่นกลางดึก การขับถ่ายผิดปกติ เบื่ออาหาร วิงเวียนศีรษะ และหน้ามืดเวลาเปลี่ยนอิริยาบถ ชาตามปลายมือปลายเท้า ซึ่งถ้ามาถึงอาการชา แสดงว่ามีอาการมากแล้ว เป็นสัญญาณเตือนว่าควรหยุดใช้

ใครควรกิน ไม่ควรกิน

            สาเหตุที่การกินย่านางทำให้เกิดผลเสียต่อสุขภาพนั้น คุณหมอบุญยืน อธิบายว่า

            ย่านางมีฤทธิ์เย็น การกินย่านางติดต่อกันเป็นเวลานานๆ จะทำให้ร่างกายเย็น เลือดข้น เลือดไหลเวียนไม่สะดวก ทำให้เกิดอาการมือชา แขนขาชา และปวดศีรษะได้

            โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนธาตุเย็นหรือผู้ที่มีความดันโลหิตต่ำ เลือดจาง และอ่อนเพลียง่าย ต้องระมัดระวังการกินเป็นอย่างมาก เพราะการกินเป็นเวลานานจะยิ่งทำให้เลือดไหลเวียนน้อยลง เลือดจางและอ่อนเพลียมากขึ้น

            ส่วนคนธาตุร้อน กินแล้วมีประโยชน์ เพราะช่วยลดความร้อนในตัวลง ลดความดันโลหิตได้ แต่ถึงอย่างนั้นก็ต้องกินให้ถูกต้อง ไม่อย่างนั้นก็ทำให้เกิดผลเสียเหมือนกัน

            คุณหมอบุญยืนอธิบายวิธีสังเกตลักษณะธาตุในร่างกายว่า

            ธาตุในร่างกายแบ่งตามอุณหภูมิเป็น 2 ธาตุ คือ ร้อนและเย็น คนธาตุร้อนสังเกตง่ายๆว่าจะเป็นคนขี้ร้อน ทนอยู่ในที่อากาศร้อนแม้เพียงเล็กน้อยไม่ได้ มีอาการร้อนในและท้องผูกบ่อย ส่วนคนธาตุเย็นเป็นคนขี้หนาว อยู่ในห้องแอร์หรือถูกลมเย็นๆ ก็จะหนาวมาก ป่วยเป็นหวัดและภูมิแพ้ง่าย

ใช้อย่างไรให้ได้ประโยชน์

            หมอบุญยืนแนะนำวิธีใช้ย่านางดังนี้
-  ดื่มเพื่อล้างพิษ
ใช้ใบย่านาง 3 กำมือ ข้าวสาร 1 กำมือ ล้างใบย่านางและข้าวสารให้สะอาด นำตัวยาทั้งสองชนิดปั่นรวมกับน้ำสะอาดหนึ่งแก้วจนละเอียด กรองด้วยผ้าขาวบาง เอาเฉพาะน้ำคั้น สำหรับคนปกติ ดื่มครั้งละ 1 แก้ว วันละ 1 ครั้ง ส่วนผู้ป่วยและผู้ที่มีร่างกายอ่อนแอ ดื่มครั้งละ 1/2 แก้ว วันละ 1 ครั้ง ควรดื่มติดต่อกันทุกวันจนครบ 1 สัปดาห์ แล้วหยุด 1 สัปดาห์ สลับกันไปอย่างนี้

-  ดื่มแก้ไข้
สำหรับย่านางมีสารพฤกษเคมีชนิดละลายน้ำ ดังนั้น ถ้าเรามีไข้ สามารถกินย่านางชนิดสกัด

ด้วยน้ำได้ เพราะจะได้สารสำคัญที่ละลายน้ำออกมาและเป็นการใช้ตามภูมิปัญญาที่มีมานานแล้ว
-  กินเพื่อบำรุงสุขภาพ
ถ้ากินเพื่อสุขภาพ แนะนำให้กินทั้งใบ กินเป็นอาหารจะได้ประโยชน์มากกว่า เพราะจะได้สารแอนติออกซิเดนท์ แคลเซียม ฟอสฟอรัส วิตามิน เกลือแร่ และใยอาหาร ไม่ต้องเสี่ยงกับอาการผิดปกติจากการกินน้ำคั้นสกัดเข้มข้นที่อาจทำให้ร่างกายเกิดความเย็นมากเกินไป

ขอบคุณข้อมูลจากหนังสือชีวจิต ฉบับที่ 347 หน้า 28-30

36 ผักมีประโยชน์ต่อร่างกาย

ผักและสมุนไพรไทยต่างๆเหล่านี้มีประโยชน์มากมาย 

1. ใบโหระพา ( Sweet basil) น้ำมันหอมระเหยทำให้โล่งจมูก ช่วยระบายลม มีสารเบต้าแคโรทีน และแคลเซียม

2. คะน้า ( Chinese kale) มีแคลเซียม และสารต้านอนุมูลอิสระสูง ป้องกันโรคมะเร็ง และกระดูกพรุน 

3. ชะพลู (Cha-plu) รสชาติเผ็ดเล็กน้อย แก้จุกเสียด ขับเสมหะมีแคลเซียมสูง

4. แครอท ( Carrot) มีสารเบต้าแคโรทีน ป้องกันโรคมะเร็ง มีแคลเซียม แพคเตท ลดระดับคลอเลสเตอรอลในร่างกายได้

5. หอมหัวใหญ่ (Onion) มีสาร ฟลาโวนอยด์ ช่วยลดอาการของโรคหัวใจ ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด

6. ผักกาดขาว ( Chinese white cabbage) ช่วยระบบย่อยอาหารขับปัสสาวะ แก้ไอ มีโฟเลทสูงบำรุงคุณแม่ตั้งครรภ์

 7. พริก ( Chilli) มีแคปไซซิน กระตุ้นการ ขยายตัวของหลอดเลือด ช่วยให้เจริญอาหาร ขับเหงื่อ

8. กระเจี๊ยบเขียว(Okra) ลดความดันโลหิต บำรุงสมอง ลดอาการกระเพาะ หรือ ลำไส้อักเสบ

9. ผักกระเฉด ( Water mimosa) ดับพิษไข้ กากใยช่วยระบบขับของเสีย เพิ่มการเผาผลาญสารอาหาร

10. ตำลึง ( Ivy gourd) มีวิตามินเอสูง ดีต่อดวงตา เส้นใยจับไนเตรต ลดความเสี่ยง ในการเกิดโรคมะเร็งในกระเพาะอาหาร

11. มะระ ( Chinese bitter cucumber) มีแคลเซียม ฟอสฟอรัส เป็นยาระบายอ่อน ๆ น้ำคั้นลดระดับน้ำตาล ในเลือด

12. ผักบุ้ง ( Water spinach) บรรเทาอาการร้อนใน มีวิตามินเอ บำรุงสายตา ธาตุเหล็กบำรุงเลือด

13. ขึ้นฉ่าย ( Celery) กลิ่นหอมช่วยเจริญ อาหาร มีวิตามินเอ บี และซี บำรุงสมอง ป้องกันโรคหัวใจขาดเลือด

14. เห็ด ( Mushroom) แคลอรีน้อย ไขมันต่ำ มีวิตามินดีสูงช่วยในการดูดซึม แคลเซียมเสริมกระดูกและฟัน

15. บัวบก ( Indian pennywort)มี วิตามินบีสูงช่วยให้ร่างกายผ่อนคลายบำรุง สมองและความจำบำรุงผิวพรรณลดอาการ อักเสบ

16. กะเพรา ( Holy basil) แก้อาการ จุกเสียดแน่นท้อง มีเบต้าแคโรทีนสูง ป้องกันโรคมะเร็ง และโรคหัวใจขาดเลือดได้

 17. ต้นหอม ( Shallot) หอมระเหย บรรเทา อาการหวัด มีสารฟลาโวนอยด์ต้านมะเร็ง

 18. กุยช่าย ( Flowering chives) มีกากใยช่วยระบายของเสียมีธาตุเหล็กช่วยในการสร้างเม็ดเลือดแดง

 19. หัวปลี ( Banana flower) รสฝาด แก้ร้อนใน กระหายน้ำ และบำรุงน้ำนม มีกากใย โปรตีน และวิตามินซีสูง

20. กระเทียม ( Garlic) ลดไขมันในเลือด ป้องกันหัวใจขาดเลือด ใบกระเทียมมีโฟเลท เหล็กวิตามินซีสูง

21. สะเดา ( Neem tree)มีเบต้าแคโรทีนสูง บำรุงสายตา เสริมระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้นอนหลับ

22. ขิง ( Ginger) บรรเทาอาการหวัดเย็น ลดอาการคัดจมูก รสเผ็ดร้อนแก้อาการ ท้องอืดท้องเฟ้อ

23. ข่า ( Galangal) น้ำมันหอมระเหย ช่วยระบบย่อยอาหารขับลมมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย และเชื้อรา

24. กระชาย ( Wild ginger) บรรเทา อาการท้องอืดท้องเฟ้อ บำรุงธาตุ มีวิตามินเอ และแคลเซียม

25. ถั่วพู ( Winged bean) ให้คุณค่าทาง อาหารสูง มีโปรตีน แคลเซียม ฟอสฟอรัส และสารช่วยย่อยกรดไขมันอิ่มตัว

26. ดอกขจร ( Cowslip creeper) กระตุ้นให้รู้รสอาหาร ให้พลังงานสูง ประกอบด้วยคาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน

27. ถั่วฝักยาว ( Long bean) มีเส้นใย ช่วยลดคอเลสเตอรอล มีวิตามินซี ช่วยให้ ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็ก บำรุงเลือด

28. มะเขือเทศ ( Tomato) มีวิตามินเอสูง วิตามินซี รสเปรี้ยว ช่วยกระตุ้นน้ำย่อย และแก้อาการคอแห้ง

29. กะหล่ำปลี ( White cabbage) มีกลูโคซิโนเลท เมื่อแตกตัวจะเป็น สารต้านมะเร็ง และมีวิตามินซีสูง

30. มะเขือพวง (Plate brush eggplant) ช่วยให้เจริญอาหารและช่วยลด ความดันเลือด มีแคลเซียม และฟอสฟอรัส

31. ผักชี ( Chinese paraley) ขับลม บำรุงธาตุ ช่วยย่อยอาหาร มีน้ำมันหอมระเหย แก้หวัด มีวิตามินเอและซีสูง

32. ชะอม ( Cha-om) ช่วยลดความร้อน ในร่างกาย ขับลมในลำไส้มีเส้นใยคอยจับอนุมูลอิสระ

33. ผักกาดหัว ( Chinese radish) แก้ไอ ขับเสมหะเพิ่มภูมิต้านทานโรค ตลอดจนมีสารช่วยให้กระเพาะอาหารและลำไส้บีบตัวได้ดี

34. สะระแหน่ (Kitchen mint) กลิ่นหอมเย็นของใบให้ความสดชื่น ทำให้ความคิดแจ่มใส แก้ปวดหัว

35. แมงลัก ( Hairy basil) ช่วยย่อย อาหาร ป้องกันเลือดออกตามไรฟัน ขับลม ขับเหงื่อ

36. ดอกแค ( Sesbania) กินแก้ไข้ ช่วงที่อากาศเปลี่ยนแปลง รวมทั้งเป็นยาระบายอ่อน ๆ มีวิตามินเอสูง บำรุงสายตา

8 สมุนไพร ช่วยสิวหาย...ชัวร์

สมุนไพรไทยรักษาสิว

วิธีรักษาสิวโดยใช้สมุนไพรไทยๆ ที่เราสามารถใช้รักษาได้ด้วยตนเอง โดยแบ่งกลุ่มตามคุณสมบัติ ดังนี้

1. คุณสมบัติช่วยผลัดเซลล์ผิวหนังเก่าให้หลุดลอกออกไป

ผลสำหรับการรักษาสิว คือ ทำให้การอุดตันลดลง ช่วยเปิดรูขุมขน และยังส่งผลให้การอักเสบลดลง สิวหัวแดง หัวหนองจะแห้งลง ซึ่งสมุนไพรที่ช่วยผลัดเซลล์ผิวเพื่อการรักษาสิว ได้แก่

-   ไพล  นำไพลผงมาละลายน้ำเล็กน้อย แล้วทาบริเวณที่เป็นสิว จะช่วยทำให้สิวแห้ง

-  ทองพันชั่ง นำทองพันชั่งมาคั้นเอาแต่น้ำ เอาน้ำคั้นที่ได้ทาหัวสิว

-  ใบเสลดพังพอน นำใบเสลดพังพอนมาคั้นน้ำเอาแต่น้ำที่คั้นได้ทาหัวสิว

-  ขมิ้นชัน ผสมขมิ้นชันผล 1 ช้อนชา ปูนแดง 1 ช้อนชา และน้ำมะนาว 1 ช้อนโต๊ะ เข้าด้วยกัน แล้วนำส่วนผสมที่ได้มาทาสิวได้ผลดีมาก

-  น้ำมะนาว ทาน้ำมะนาวบริเวณที่เป็นสิวทิ้งไว้ 10 นาที ถ้ารู้สึกแสบให้รีบล้างออกทันที ถ้าไม่แสบสามารถเพิ่มเวลาให้นานขึ้นได้ในการทำครั้งต่อๆไป

2.  คุณสมบัติช่วยลดการอักเสบของผิวหนังและช่วยฆ่าเชื้อสิว ทำให้สิวหัวหนองลดการอักเสบได้

-  หอมเล็ก นำหอมเล็กมาคั้นน้ำ นำน้ำคั้นที่ได้มาทาบริเวณที่เป็นสิว จะทำให้สิวแห้งและลดการอักเสบได้

-  ว่านหางจระเข้ ปอกเปลือกว่านหางจระเข้ นำวุ้นที่ได้มาล้างให้สะอาด แล้วบดละเอียด ก่อนนำมาทาหัวสิว จะช่วยลดการอักเสบและอาการผิวแห้งที่อาจเกิดจากการรักษาสิวได้อีกด้วย

-   เปลือกมังคุดแห้ง นำเปลือกมังคุดแห้งมาต้มกับน้ำ เอาน้ำต้มที่ได้ทาบริเวณที่เป็นสิวหรือเอามาทาทั่วใบหน้า ทิ้งไว้ 20 – 30 นาที แล้วล้างออก ทำวันละครั้ง

ที่สำคัญ ไม่ควรบีบ แกะสิว เพราะจะยิ่งทำให้อักเสบและเกิดรอยดำมากขึ้น นอกจากนี้ต้องพักผ่อนให้เพียงพอ ไม่เครียด และออกกำลังกายสม่ำเสมอ ก็จะส่งผลให้สิวมีอาการดีขึ้นอีกทางหนึ่ง

คุณประโยชน์อื่นๆของขิง

ขิงส่วนที่เป็นเหง้า โดยเฉพาะเหง้าแก่จะมีน้ำมันหอมระเหยชนิดต่างๆ ร้อยละ 1-3 อาทิเช่น Gingerol , Zingiberol , Citra , Zingirol ทำให้ขิงมีกลิ่นหอม ช่วยเจริญอาหาร เสริมสมรรถภาพทางเพศ และมีน้ำมันชัน (oleoresin) ร้อยละ 5-8 มากกว่าเหง้าขิงอ่อน สารชนิดนี้ทำให้ขิงมีกลิ่นฉุน และรสเผ็ดด้วยสาร 6-shogaol และ 6-gingrol เป็นสารที่ไม่ระเหย ทำให้ร่างการอบอุ่น ใช้ขับเหงื่อ ขับลม บรรเทาอาการจุกเสียด แน่นเฟ้อ รักษานิ่ว ช่วยย่อยอาหารจำพวกไขมัน ทำให้ระดับคอเลสเตอรอลลดลง โดยการบุบขิงแก่ต้มน้ำพอท่วมให้เดือด 2 นาที แล้วดื่ม หรือใช้ขิงผงบรรจุซองก็สะดวกมากเอาชงกับน้ำร้อนสัก 5 นาที ก็ดื่มได้ผลดี

เหง้าขิงตำคั้นเอาน้ำผสมน้ำมะนาวแล้วจิบบ่อยๆ แก้ไอได้ผลดีทีเดียว ชงน้ำดื่มแก้คลื่นไส้อาเจียนในหญิงตั้งครรภ์และในคนทั่วไป มีการสกัดเอาไปเป็นส่วนผสมในยาแก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ยาแก้เมารถ เมาเรือ หรือยาขัดฟัน

น้ำสกัดจากขิงที่เข้มข้นมากจะออกฤทธิ์ลดการบีบตัวของลำไส้ ในขณะที่ดื่มในปริมาณพอเหมาะจะทำให้การบีบตัวของลำไส้ดี ขับลมและช่วยย่อยอาหาร

จาก หนังสือผักพื้นบ้านไทยสมุนไพรต้านโรค ,  ผู้เขียน :ชิดชนก

ขิง สมุนไพรบำรุงหลังคลอด ตำรับชาวมาเลเซีย

ขิงเป็นพืชสมุนไพรที่คนในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ใช้กันอย่างแพร่หลาย ปลูกง่าย พบเห็นได้เสมอในสวนครัวหลังบ้านตามชนบท นิยมนำมาปรุงอาหารเพื่อช่วยเพิ่มความหอมและดับกลิ่นคาวจากเนื้อปลา

นอกจากนี้ชาวมาเลเซียยังนำขิงมาใช้เป็นสมุนไพรรักษาโรคต่างๆอีกด้วย

ขิงมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Zingiber officinale Roscoe  อยู่ในวงศ์ Zingiberaceae เป็นไม้ล้มลุก สูง 0.30 – 1 เมตร มีเหง้าใต้ดิน เปลือกนอกสีน้ำตาลแกมเหลือง เนื้อในสีนวลแกมเขียว มีกลิ่นเฉพาะใบเดี่ยวเรียงสลับ มีดอกเป็นช่อแทงออกจากเหง้า กลีบดอกสีเหลืองแกมเขียว

เหง้าขิงมีกลิ่นฉุน พบสาระสำคัญในน้ำมันหอมระเหยมากกว่า 50 ชนิด ซึ่งช่วยกระตุ้นการทำงานของกล้ามเนื้อระบบทางเดินอาหาร ช่วยขับลม ลดอาการจุกเสียดแน่นท้อง นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ต้านการอักเสบ

งานวิจัยเรื่อง Medicinal Plants used for Postnatal Care in Malay Traditional Medicine in the Peninsular Malaysia ซึ่งตีพิมพ์ใน Pharmagocnosy Journal โดยผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.จาเมีย อาซดิน่า จามาล (Associate Professor Dr.Jamia Azdina Jamal) คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยแบงซาน ประเทศมาเลเซีย ให้ข้อมูลว่า

ชาวมาเลเซียมีตำรับสมุนไพรเพื่อดูแลสุขภาพผู้หญิงหลังคลอดหลายสูตร เช่น การนำขิงมาต้มเพื่อเป็นน้ำอาบหรือแมนเดียน (Mandian) มีสรรพคุณลดอาการปวดเมื่อย สร้างความสดชื่น กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต ช่วยให้ผิวพรรณเปล่งปลั่งสดใส ซึ่งจะทำหลังการประคบร้อนและพอกสมุนไพรบดหรือจามุ (Jamu) แล้ว

ข้อมูลจากสำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ระบุถึงวิธีการนำขิงมาใช้ดังนี้ กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต ทุบขิงแก่ให้แตก ต้มกับน้ำครึ่งถ้วย เทน้ำผึ้ง 30 กรัม (6 ช้อนชา) ลงไปผสม ดื่มขณะยังอุ่น

รักษาแผล บรรเทาอาการปวดเกร็งและยับยั้งกรดในกระเพาะอาหาร กินแคปซูลขิง วันละ 2 – 4 กรัม

บรรเทาอาการนอนไม่หลับ ลดไข้ ทุบขิงแก่ขนาดหัวแม่มือ (ประมาณ 5 กรัม) พอแตก ต้มกับน้ำ 1 ถ้วย ดื่มก่อนเข้านอนประมาณครึ่งชั่วโมง

นับเป็นอีกหนึ่งพืชสารพัดประโยชน์ นำมารักษาโรคก็ได้ ใช้ปรุงอาหารก็ดี คนรักสุขภาพทั้งหลายลองหาขิงมาปลูกไว้ใช้เองในบ้าน น่าจะช่วยประหยัดสตางค์ไปได้อีกโข 

จาก นิตยสารชีวจิต รายปักษ์ ปีที่ 16 : 1 กรกฎาคม 2557 หน้า 26